Takiego dnia jak dziś:
“Plan Pabsta”
6 lutego 1940 roku po raz pierwszy zaprezentowano plan nowej niemieckiej Warszawy (niem. Die neue Deutsche Stadt Warschau). Wielokrotnie modyfikowany koncept zwykło nazywać się “planem Pabsta”, od nazwiska mianowanego przez niemieckie władze naczelnego architekta Warszawy. Plan przewidywał dwa etapy: systemowe wyburzanie miasta eufemistycznie nazywane „rozbiórką polskiego miasta” (niem. Der Abbau der Polen-Stadt) oraz „budowę miasta niemieckiego” (niem. Der Aufbau der Deutschen Stadt).
Element polityki Generalnego Planu Wschodniego
Plan był elementem nazistowskiego założenia przesiedleńczo-germanizacyjnego, Generalnego Planu Wschodniego, dotyczącego niemieckiej polityki wobec podbitych ziem wschodnich. Na wspomnianych terenach Niemcy mieli odgrywać rolę nadzorców robotniczej ludności miejscowej; z kolei miasta miały stać się ośrodkami życia niemieckiej administracji. Równocześnie podporządkowane byłyby dostarczaniu surowców i taniej siły roboczej dla Rzeszy Niemieckiej.
Od pierwszego dnia wojny
Po wojnie obronnej 1939 roku, tzw. “kampanii wrześniowej” – naloty na Warszawę rozpoczęły się już w 1 września, a jej zajęcie przez wojska niemieckie 28 września – nie zdecydowano się na odbudowę zniszczonych budynków Warszawy. Według “planu Pabsta” większa część miasta i tak miała zostać zburzona.
Co z mieszkańcami?
Liczbę ludności zaplanowano na 100 -130 tys. osób, czyli ledwie 10% przedwojennej populacji. W celu realizacji projektu Niemcy zamierzali wysiedlić większość ludności Warszawy do obozów koncentracyjnych, poddawać ich eksterminacji w kompleksie obozowym KL Warschau, funkcjonującym od 1943 na lewobrzeżnej części miasta.
„Rozbiórka polskiego miasta” (niem. Der Abbau der Polen-Stadt)
Niemcy planowali również wyburzyć ok. 95% zabudowy stolicy, czyli nie zrealizowali planu jedynie w około 20 procentach. Zamierzano pozostawić ul. Krakowskie Przedmieście, przemianowując ją na Siegesstraße (ulica Zwycięstwa) oraz Aleje Jerozolimskie, której nadano by nazwę Bahnhofsstraße (ulica Dworcowa). Stare Miasto zamierzano pozostawić jako dowód rzekomej „ciągłości niemieckiego osadnictwa” na wschodzie. Z kolei plac Piłsudskiego zostałby zamieniony na Adolf-Hitler-Platz), a Belweder na jego rezydencję.
„Budowa miasta niemieckiego” (niem. Der Aufbau der Deutschen Stadt)
W wyburzonym centrum stolicy Polski zamierzano postawić monumentalne budowle nazistowskie, w charakterystycznym stylu spełniającym wymogi nazistowskiej architektury stworzonej przez Alberta Speera, określanej jako uproszczony klasycyzm, m.in.:
- Hala Ludowa lub Hala Kongresowa NSDAP (niem. Volkshalle lub Parteivolkshalle) – zaprojektowana przez Friedricha Pabsta, ogromny budynek nakryty kopułą miał powstać w miejscu wysadzonego w powietrze Zamku Królewskiego – decyzję o zniszczeniu zamku podjął osobiście Adolf Hitler już w listopadzie 1939.
- Pomnik Germanii – statua, która miała stanąć w miejscu kolumny Zygmunta, mająca podobne rozmiary, wzorowana na podobnym obiekcie znajdującym się wówczas w dolinie Renu, w mieście Rüdesheim – tzw. Niederwald Germania lub Niederwalddenkmal.
Jeden z najbardziej haniebnych dokumentów w dziejach Europy
“Plan Pabsta” jest dowodem na to, że Warszawa już niemal od początku wojny była skazana na zagładę. Likwidacja powstania w getcie (1943) i powstania warszawskiego (1944) tylko przyspieszyły realizację tych zamierzeń.
W opinii autorów raportu opracowanego na zlecenie prezydenta Warszawy Lecha Kaczyńskiego z 2004, pt. Straty wojenne Warszawy 1939–1945. Raport, m.in. architekta prof. Krzysztofa Pawłowskiego, członka Międzynarodowej Rady Zabytków i Miejsc Zabytkowych – plan zniszczenia Warszawy z 1940 „należy do najhaniebniejszych dokumentów w dziejach cywilizacji europejskiej”.
Źródła: kalendarz Zdzierak Warszawski 2018, Wikipiedia